Kołątaj

Kołątaj h. własnego (in. Kotwica, Stumberg), vel Kołłątaj, Kołłontaj, Kołontaj, Kołontajew, Kołontajewicz, rodzina pochodząca od bojarów litewsko-ruskich. Pisali się, nie wiadomo czemu, „ze Sztumbergu”.

Semen, dworzanin, Bohdan i Fedko Kołontajewicze, bojarowie brańscy, w 1499 r. Waśko Kołontajewicz otrzymał od Aleksandra Jagiellończyka w 1498 r. wieś Zwonkowy. Semen obowiązany był dostarczać 4 konie, a Iwan 2 konie, na potrzeby wojenne, w początkach XVI wieku. Fedor Iwanowicz Kołontajew, dworzanin królewski w 1518 r. Tenże Fedor otrzymał od króla Zygmunta w 1508 r. dwór Klewice, po Michale Glińskim (Metr. Lit.).

Fedor Kołontajew, usprawiedliwiał się przed królem Zygmuntem 1508 r. z zarzutu, uczynionego mu przez księcia Michała Glińskiego, jakoby on był głównym sprawcą buntu, wznieconego przez tego ostatniego. Gdy Gliński bawił w Bielicy, miał przybyć do niego Fedor i upadłszy przed nim krzyżem, wyrzec: że podczas przyszłego sejmu, zwołanego do Wilna, mają być wszyscy zmuszeni do przyjęcia obrządku rzymsko-katolickiego, a ktoby tego nie chciał uczynić, śmiercią ma być karany. Fedor miał więc błagać Glińskiego, ze łzami w oczach, aby kraj ratował (Bon.).

W XVII wieku są Kołątajowie w woj. nowogrodzkim, pow. wołkowyskim 1660, na Wołyniu, a w końcu także w woj. sandomierskim. 

Adam Kołątaj, podstoli i sędzia grodzki wołkowyski 1635 r. Andrzej, wojski wołkowyski i Adam, podpisali z woj. nowogrodzkim, elekcję Jana Kazimierza 1648 r. Stanisław, pisarz grodzki lidzki 1658 r. Samuel, wojski krzemieniecki, umarł przed 1680 r. Kazimierz, z woj. trockiego, elektor króla Michała 1669 r. Adam, deputat wołkowyski na Trybunał litewski 1670 r. Hieronim, Jerzy i Kazimierz, z pow. wołkowyskim i Piotr, skarbnik trocki, z woj. mińskim, podpisali elekcję króla Jana III-go w 1674 r., a elekcję Augusta II-go w 1697 r. podpisali: Michał, strażnik wołkowyski i Samuel, łowczy wołkowyski, z woj. nowogrodzkim, i Piotr, skarbnik piński, z woj. mińskim. Hieronim, cześnik i chorąży wołkowyski i Michał, poseł pow. wołkowyskiego, podpisali z tymże powiatem, elekcję Stanisława Augusta 1764 r. Michał, sędzia ziemski wołkowyski 1765 r. Konstytucja sejmowa z 1775 r. nazywa go Mikołajem.

Z nich: 1 minister w latach 1791 — 1794. Hugo Kołłątaj (1750-1812), pisarz i jeden z najznakomitszych mężów stanu XVIlI wieku, czołowy ideolog polskiego Oświecenia, przywódca stronnictwa reform, jeden z twórców Konstytucji 3 Maja, członek Komisji Edukacji Narodowej, rektor Akademii Krakowskiej, referendarz litewski, kawaler Orderu św. Stanisława 1786 r., Orderu Orła Białego 1790 r., podkanclerzy koronny 1791 r.

Genealogia
(osób: 27)

 

• EUSTACHY Mateusz Antoni Kołątaj h. wł. (20 IX 1772-20 IX 1836), s. Jana i Józefy Zofii Dunin-Karwickiej h. Łabędź, bratanek (synowiec) Hugona, właściciel dóbr Wiśniowa i Gartatowice, parafia Kije, pow. Pińczów; ur. Grzybów, zm. Grzymałków, lat 64; podawana jest czasem błędna data jego zgonu: 1863 r. (Bon.; Pam. Girt.); ż. (1820) Barbara Rudnicka h. Strzemię odm. (ok. 1800-23 XII 1864), c. Ignacego, pisarza ziemskiego stężyckiego, i Elżbiety Chrzanowskiej z Chrzanowa Wielkiego i Małego h. Korab, dziedziczka dóbr Wólka Kłucka, dawniej w pow. opoczyńskim, obecnie pow. Kielce, gm. Mniów, od 1820 r. żona Eustachego Kołłątaja (Pam. Girt.); razem z dziećmi, została wylegitymowana ze szlachectwa w Królestwie Kongresowym 1843 r., zapisana do ksiąg szlachty ówczesnej guberni radomskiej, oddział sandomierski (Sęcz.); zm. Warszawa, lat 64 (MK Warszawa: św. Krzyż); dzieci: Jan, Eustachy, Zofia.

 

 

 

 

Hugo Kołłątaj
(1750-1812)

 

• MARIANNA Kołątaj h. wł., voto Krasicka (ok. 1770-po 1836), c. Jana i Józefy Zofii Dunin-Karwickiej h. Łabędź, bratanica (synowica) Hugona, żona Leona Krasickiego; w 1818 r. dzierżawiła Michałowice, gm. Czarnocin, pow. Kazimierza Wielka (Bon.; Pam. Girt.; Kur. Warsz.); m. (ok. 1790) Leon Aleksander hr. Krasicki z Siecina h. Rogala (1764-1836), s. Antoniego Józefa i Anny ks. Szujskiej h. Pogoń ruska.

 
Źródła: Bon. t. 10/336-339; Kos. t. 1; Nies.; Sęcz.; Urus. t. 7/112-113.