Koss

Koss h. własnego, v. Kos, zamożna, lecz w głównej linii wygasła rodzina z Prus Królewskich i ziemi chełmińskiej. Jej właściwym nazwiskiem było von der Amsel (Emsel). Wg Dachnowskiego, wywodzili się z Włoch, skąd mieli przybyć do Prus przez Czechy ok. 1230.

W innym dziele ten sam autor twierdzi jednak, że Kossowie pochodzą ze starej niemieckiej szlachty von der Amsel (niem. Kos) i osiedli w Prusach ok. 1250. W wojnie 1454-1466 popierali Zakon krzyżacki, jednak po przejęciu Prus Królewskich przez Koronę pozostali na miejscu, służąc Rzeczpospolitej i dochodząc do senatorskich godności. W wiekach XVI-XVII rodzina była na Pomorzu już licznie rozrodzona, posiadała kilkanaście wsi i niektóre starostwa. W 1565 i 1570 Kossowie posiadali wsie Belno, Jarzębiniec, Korytowo, Łaszewo, Osłowo oraz części wsi Biechowo, Buczek, Krąplewice, Lipno w pow. świeckim. Z nich: 2 biskupów, 4 wojewodów i 2 kasztelanów 1640—1756. — Jan (zm. 1662), chorąży chełmiński 1636 , kasztelan elbąski 1643, wojewoda chełmiński 1648, podskarbi pruski 1649-1655, starosta borzechowski, brodnicki, kowalewski. Adam (zm. 1661), biskup chełmiński. Jan (zm. 1702), miecznik pruski 1677, kasztelan inflancki 1685, wojewoda chełmiński 1688-1702. Józef (zm. 1717), wojewoda inflancki 1709. Jan (zm. 1712), wojewoda smoleński 1710.

Źródła: 1) Kos. I; 2) Przemysław Pragert, Herbarz rodzin kaszubskich. T. 2. s. 98-99.