Czerski

Czerski h. Ogończyk, vel Czyrski, rodzina senatorska w ziemi dobrzyńskiej i Prusach Zachodnich, pochodząca od rodu Ogonów na Radzikowie. Niektórzy używali w XVI wieku przydomku Sochel. 

Boniecki, zdaje się, mylnie wyprowadza tych Cz. z Czerska w pow. bydgoskim, skąd zdaniem jego przenieśli się do ziemi dobrzyńskiej. W istocie nazwisko wzięli od wsi Czarne, zwanej niegdyś Czerskiem, w parafii Wierznica (dawniej Wierzbica), powiat Lipno, a dziedziczyli również na Chełmicy i Czernikowie. 

Walenty, dziedzic na Czarnem, Chełmicy Wielkiej, części Zarzeczewa, Dyblina i Piórkowa, pieczętuje się 1565 r. herbem Ogończyk (Paw.; Bil.), poseł na sejm 1580 r., sławny z odpowiedzi udzielonej Stefanowi Batoremu, gdy tenże skrytykował swawolę szlachecką (Bon.). 

Od Zarzeczewa nazywali się w XVI wieku także Zarzeczewskimi. Czerscy otrzymali indygenat pruski w końcu XVI wieku. Podpisali elekcję 1674 r. z ziemią gostyńską i księstwem żmudzkim. Z nich: 2 kasztelanów w latach 1615 — 1650.
 

• PETRONELA Czerska h. Ogończyk (ok. 1830-po 1849), c. Antoniego i Anny Nejman; ur. Wojnowo, parafia Ruże (dawniej Róże), pow. Golub-Dobrzyń, woj. kujawsko-pomorskie (MK Ruże); m. (1849 Rogowo) Jan Stankiewicz (ok. 1820-po 1849), s. Łukasza i Anny Wąsowskiej; ślub w parafii Rogowo, pow. Rypin, woj. kujawsko-pomorskie, miejscowość: Młynik (MK Rogowo).
 

• WOJCIECH Albrecht Olbracht Czerski h. Ogończyk (ok. 1610-16 IX 1655), s. Jana i Agnieszki Niszczyckiej, kasztelan chełmiński 1644-1655, starosta generalny dobrzyński, starosta bobrownicki i lipnowski (lipiński), poseł na sejm, uczestnik walk w obronie Ojczyzny w czasie najazdu szwedzkiego; podpisał elekcję Jana Kazimierza w 1648 r. z woj. chełmińskim i z ziemią dobrzyńską; starosta generalny dobrzyński 1648-1649, starosta bobrownicki 1649, starosta lipiński 1655; pisał się m. in. Albrecht (Albrycht, Olbracht, Olbrycht) Czerski z Czarnego (a Czarne); zm. pod Fordonem k/ Bydgoszczy, wg innych źródeł: Chełmno (Bon.; AGZ Poznań, Nakło); 1ż. (ok. 1640) Eleonora Leonora Żalińska z Żalna (ok. 1620-ok. 1647); w aktach także: Zalińska (AGZ Nakło); 2ż. (1648) Teresa Niemojewska z Lubieńca h. Rola (ok. 1610-1650), c. Stanisława, kasztelana chełmińskiego i Zofii Zebrzydowskiej; 1v. żona Macieja Smoguleckiego (zm. p. 1648), s. Jana Albrechta i NN.; dzieci: Fabian.

Źródła: Bil. 41-42; Bon. t. 3/379-380; Dw. Teki; Kos. t. 1; Nies.; Urus. t. 3/15-16.

 

Czerski h. Rawicz, nazwisko wzięli od wsi Czerśl, w pow. łukowskim, parafia Łuków, lecz pisali się też czasem z Czerska. Licznie rozrodzeni, używali dla rozróżnienia przydomków, m. in. Owsianka. 

Wojciech, opat sieciechowski, zmarł 1517 r. Mikołaj, Jakub i Stanisław, właściciele Czerśli 1531 (Paw.). Feliks, dziedzic Czerśli, sekretarz królewski 1574, sędzia ziemski krakowski 1577. Jerzy, właściciel Czerśli 1580, a Feliks – Górki w powiecie proszowskim 1581. Stanisław, rotmistrz wybraniecki województwa sandomierskiego 1669 (Vol. Leg.). Maciej, subdelegat grodzki łukowski 1768. Tadeusz, burgrabia liwski 1776. Piotr, wiceregent sądowy chełmski 1784. 

Niektórzy osiedlili się na Litwie. Z tych: Konstanty, cześnik smoleński 1700. Stanisław, kanonik wileński, profesor literatury starożytnej w gimnazjum wileńskim, członek kilku towarzystw uczonych 1800-1833. 

Czerscy herbu Rawicz podpisali elekcje: 1669 r. z woj. lubelskim, 1697 r. z woj. sandomierskim. Zostali wylegitymowani ze szlachectwa w Galicji, w sądzie grodzkim sądeckim 1782, w Królestwie Kongresowym w latach 1836-1862, oraz w guberni mińskiej 1843 r.

Genealogia
(osób: 37)
 

• MARIANNA Maria Anna Izabella Elżbieta Czerska h. Rawicz (1773-1839), c. Tadeusza i Agnieszki Jaźwińskiej (Bon.); 1m. (17 VII 1791 Warszawa) Antoni Trębicki h. Ślepowron (1765-25 VIII 1834), s. Kazimierza i Honoraty Nietyksza, prawnik i finansista, poseł na Sejm Czteroletni 1791, członek Stronnictwa Patriotycznego, pisarz i działacz Kuźnicy Kołłątajowskiej, publicysta prasy warszawskiej, działacz Tow. Gospodarczo-Rolniczego 1810, a następnie warszawskiego Tow. Przyjaciół Nauk 1811; dzierżawca dóbr rządowych Łomna, które otrzymał w dzierżawę od władz pruskich 1798; w chwili śmierci był naddzierżawcą dóbr Łomna, jak również Dziekanów i Kazuń, obecnie w woj. mazowieckim, pow. Nowy Dwór Mazowiecki; ur. Płoszcza, Grodzieńszczyzna, zm. Czosnów, poch. Łomna; ślub w parafii św. Krzyża (MK Warszawa: św. Krzyż); rozwiedzeni 1809; 2v. żonaty (1809 Łomna) z Zofią Rykaczewską (1785-1867), c. Michała, oficjalisty dworskiego i Marianny Dąbrowskiej; dzieci: Stanisław Adam (ur. 3 IV 1792), Kazimierz, Ludwik, Pelagia, Aniela – Trębiccy; 2m. (16 III 1809 Warszawa) Ludwik Kamieniecki h. Pilawa (1758-20 IV 1816), s. Józefa i Wiktorii Józefy Glinojeckiej h. Prus II, 1v. Stanisławowej Pokutyńskiej, generał wojsk polskich, ziemianin; od młodości związany z dworem Potockich, porucznik pułku pieszego im. Potockich, kapitan w tymże pułku 1784, major 3 III 1789, podpułkownik 5 III 1792; dowóca regimentu 14 im. Potockich podczas kampanii 1792, przez zwierzchników podejrzewany o konszachty z Rosjanami; generał major wojsk koronnych 1795; generał brygady wojsk polskich, szef sztabu generalnego, mianowany w 1807 prezesem komisji wojskowej na czas nieobecności dyrektora wojny, tj. księcia Józefa; właściciel dóbr Dębe, które nabył w 1796; zm. Warszawa, bezpotomnie, lat 56 (Bon.; Chrząszcz. Pam.; MK Warszawa: ASC Cyrkuł II); ślub w Warszawie, uwagi: ona zapisana jako Marianna Izabella Trębicka, z d. Czerska, zaś on jako Ludwik Kamieński (MK Warszawa: ASC Cyrkuł VII).
 

• TADEUSZ Czerski h. Rawicz (ok. 1745-po 1798), s. Wawrzyńca i NN., pułkownik wojsk koronnych, starosta dźwinogrodzki; burgrabia liwski 1776, porucznik kawalerii narodowej 1780, pułkownik wojsk koronnych 1781; wykupił w 1779 r. starostwo dźwinogrodzkie z rąk Woronieckiego, a odstąpił je Potockiemu 1783 r.; nabył w 1782 r. Zdunowo, w powiecie zakroczymskim, od Zembrzuskiego, które odstąpił Golańskiemu 1791 r.; przyznał w 1784 r. dożywocie na 200,000 fl. żonie swej Agnieszce z Jaźwińskich; odstąpił w 1798 r. różne sumy córce swej Elżbiecie, żonie Antoniego Trębickiego (Bon.); ż. (1769 Warszawa) Agnieszka Jaźwińska (ok. 1750-po 1792); ślub w parafii MB Loretańskiej (MK Warszawa-Praga: MB Loretańska); dzieci: Ferdynand, Marianna (Elżbieta, Anna), Katarzyna (Filipina).

Źródła: Bon. t. 3/380-381; Krzep. Młp.; Nies.; Szl. Król.; Urus. t. 3/16-17.