Żeleński

Żeleński h. Ciołek, vel Zieleński, Żeliński, Zieliński, rodzina małopolska, pochodząca ze wsi Żelanka in. Zielanka, Żelinka, Zielinka (de Zelanka, Zelinka), później Zielonka w pow. radomskim, parafii Zwoleń, skąd wywodzą się również Żeleńscy h. Prawdzic. Dziedziczyli tam w latach
1412-1635, a pierwszym znanym właścicielem wsi był Bogusz de Zelinka herbu Ciołek w r. 1412. W latach 1515-1523 dziedzicem na Żelance jest Feliks de Żelanka brat Andrzeja Ciołka z Żelechowa, co wskazuje na wspólne pochodzenie z Żelechowskimi h. Ciołek. Rodzina podzieliła się na dwie gałęzie – hrabiowską, piszącą się Żeleński z Żelanki, i drugą – szlachecką, która przyjęła nazwisko Zieliński z Zieliny, a pochodzi od młodszego brata Stanisława Żeleńskiego starosty stęźyckiego 1695 r., protoplasty hrabiów Żeleńskich, to jest od Władysława Zielińskiego pułkownika wojsk koronnych. Gałąź pierwsza uzyskała tytuł hrabiowski w Galicji 5 III 1801 r. Z nich 1 senator w 1780 r.
Genealogia
(osób: 41)

• FRANCISZEK Witalis hr. Żeleński, Żeliński z Żelanki (1741-26 VIII 1805), s. Teodora i Anny Pisarskiej, kasztelan biecki; konserwatywny poseł z ziemi bieckiej na sejm 1789; podstoli krakowski 1778, starosta wiski, kasztelan biecki 1788; właściciel dóbr ziemskich Brzesko, Łętkowice, Brzezie, Morsko, Piekarz i Liszki w woj. krakowskim; szambelan dworu króla Stanisława Augusta, kawaler orderów św. Stanisława 1786 i Orła Białego 1788; podpisał konfederację gen. sejmu wielkiego jako Franciszek „de Zelonka Zieliński”, senator, kaszt. biecki 17 X 1788; ur. Kraków, zm. Witów k/ Koszyc lub Kraków; otrzymał tytuł hrabiowski austriacki 1801 (Bork.); ż. (ok. 1770) Kunegunda Stadnicka (ur. ok. 1750), chorążanka grabowiecka; dzieci: Kryspin, Teodor, Stefan, Wilhelm.

• HELENA Żeleńska, Żelińska z Żelanki (ok. 1750-1806), c. Teodora i Anny Pisarskiej; m. (ok. 1770) Tomasz Sołtyk h. wł. (1732-1808), s. Michała i Józefy Makowieckiej, kasztelan zawichojski, potem wiślicki, poseł na sejm; łowczy sandomierski 1768, cześnik 1770, podstoli 1770-1773, podczaszy sandomierski 1773, kasztelan zawichojski 1780, kasztelan wiślicki 1782; poseł na Sejm 4-letni, członek konfederacji targowickiej w powiecie wiślickim 1792; właściciel Pisar, Wojczy i Kurozwęk (PSB t.40/436; Girt.); dzieci: Antoni Sołtyk (1777-po 1810).

Źródła: Bork. Rocz. t.1/404-406, t.2/369-370; Kon. 343-348; Krzep. Młp. 127-128; Nies. t.10/163-164, t.11/499-504.